OUDEMIRDUM - Hij valt niet meer weg te denken uit het team van rijwielzaak ’t Fietshoekje in Oudemirdum. Mashande Ndagijimana (38) kwam in 2018 als vluchteling uit Congo in Balk wonen. Op zoek naar een baan kon hij drie jaar geleden als fietsmaker bij ’t Fietshoekje aan de slag. “Ik heb mijn draai hier helemaal gevonden en ga met plezier naar het werk”, zegt de Congolees die eerder maar liefst twaalf jaar in een vluchtelingenkamp leefde.
“Als fietsmaker werk ik voornamelijk in de werkplaats. De fietsverkoop laat ik aan mijn collega’s over, want daarvoor is mijn Nederlands nog niet goed genoeg. Je moet potentiële kopers immers goed en gedetailleerd van de gewenste informatie kunnen voorzien”, zegt Mashande. Hij werd geboren in Congo, een land in centraal Afrika, met zo’n 105 miljoen inwoners en groeide op in de provincie Noord-Kivu, in het oosten van het land. “Ik was ook daar fietsmaker en had een eigen bedrijf. In Congo verplaatsen veel mensen zich op de fiets, dus ik had genoeg werk. In mijn geboorteland importeren ze vooral eenvoudige fietsen uit China, die alleen maar een terugtraprem hebben. Reparatiewerk aan deze tweewielers was veel eenvoudiger dan aan de fietsen in Nederland, die heel wat meer technische kennis vereisen”, vertelt hij.
Spanningen
Noord-Kivu grenst aan Rwanda, het Afrikaanse land waarin van oudsher veel spanningen zijn tussen twee bevolkingsgroepen: de Hutu en Tutsi. Dit kwam van 7 april tot 15 juli 1994 tot een climax. Toen vond tijdens gevechten in het land een volkerenmoord plaats die bekend staat als de Rwandese genocide. In een periode van honderd dagen werden naar schatting 500.000 tot 1 miljoen mensen vermoord. Veel Tutsi’s vluchtten in die periode de grens over naar Congo.
Sindsdien wordt vooral deze grensstreek, waaronder de geboorteplaats van Mashande die zelf een Hutu is, voortdurend geteisterd door diverse rebellengroepen die zich schuldig maken aan verkrachting, mishandeling en moordpartijen in het gebied. Zo werd ook Mashande zijn grootvader bij zo’n aanval om het leven gebracht. Volgens de VN zijn inmiddels zo’n zeven miljoen mensen Oost-Congo ontvlucht. “Samen met mijn ouders en m’n broer ben ik in 2008 naar Oeganda gevlucht, waar we in een VN-vluchtelingenkamp met duizenden mensen terecht kwamen. Ik ging daar na verloop van tijd aan de slag als fietsmaker.”
‘Nog nooit van jullie land gehoord’
Maar liefst twaalf jaar verbleef hij in het Oegandese vluchtelingenkamp en kwam toen eindelijk in aanmerking om als vluchteling een bestaan elders op te bouwen. “Ik kreeg de mogelijkheid om, samen met mijn vrouw die ik in het vluchtelingenkamp had leren kennen, naar Nederland te gaan. Eerlijk gezegd had ik nog nooit van jullie land gehoord”, glimlacht hij. “Eenmaal in Nederland werden we gehuisvest in het AZC van Balk.” Om de tijd in deze tijdelijke opvang-locatie te doden, onderhield en repareerde Mashande de fietsen van alle bewoners. Zo deed hij veel ervaring op met Nederlandse fietsen.
Opleiding
Mashande kreeg vervolgens in oktober 2020 de mogelijkheid geboden een opleiding te volgen bij ’t Fietshoekje in Oudemirdum, met eigenaar Michiel Hoek als leermeester. Dat beviel van beide kanten zó goed, dat hij als snel een vaste baan bij het bedrijf kreeg. Ondertussen behaalde Mashande alle inburgeringscursussen, waaronder het Nederlandse taaldiploma. “De Friese taal vind ik moeilijker. Ik versta het wel, maar het spreken vind ik nog lastig.” Inmiddels woont hij met zijn vrouw Esperance en hun vijf kinderen zelfstandig in Balk.
‘Fietstaal goed onder de knie’
“We zijn erg blij met Mashande. Het is een vakman, die onmisbaar is in onze werkplaats”, vertelt eigenaar Michiel Hoek van ’t Fietshoekje. “In de voorbije drie jaar heeft hij ook de fietstaal goed onder de knie gekregen. Vaktermen zoals een velg, handvat, balhoofd of verende voorvork zijn hem niet meer vreemd. Hij is technisch goed onderlegd en heeft, mede door mijn begeleiding, nu volop kennis van elektrische fietsen.”
Zijn ouders en broer wonen nog steeds in het Oegandese vluchtelingenkamp. Hij zocht ze in december weer op. Mashande en zijn gezin voelen zich thuis in Balk, maar hij zegt in de regio een winkel met Afrikaans voedsel te missen. “Daarvoor moet je naar zaken in Leeuwarden, Groningen, Zwolle of Emmeloord rijden. Ik zou daarom in Balk op den duur graag zo’n winkel opzetten en dat combineren met mijn werk als fietsmaker. Mijn vrouw zou dan de winkel kunnen runnen.”
Tekst en foto’s: Broer Feenstra
