Face to Face: Ian Jongerius

Kunstwerken vertellen hun authentieke verhalen met één enkel beeld. Ze zijn met handen vervaardigd, uniek en gaan mee met de stroom van het leven. Vreugde, verdriet, schoonheid en vergankelijkheid, alles komt voorbij. Ian Jongerius van Galerie Skarsterlân kan er prachtig over vertellen. Zijn kunstgalerie, nu gevestigd op de hoek van de Torenstraat/Krim in Joure, bestaat inmiddels dertig jaar. Daarom is hier tot en met 27 augustus een bijzondere expositie te zien van schilderijen, grafiek, keramiek, collages, glas en beelden van kunstenaars uit de laatste drie decennia.

Ian Jongerius werd geboren in Utrecht, in de oorlogsjaren. Eigenlijk heet hij Jan. “Als kunstenaar is het lastiger signeren met een J”, vertelt Ian. “Daar komt bij dat ik al jong gefascineerd was door de Romeinse beeldhouwkunst. En de Romeinen kenden geen letter J. Daarom vond ik het wel legitiem om als signatuur voor Ian te kiezen. Voor de kunstwereld ben ik Ian, voor de familie Jan. Maar ik luister overal naar, hoor.”

Tekenleraar

Op het lyceum kwam Ian Jongerius er al snel achter dat hij de Latijnse taal en geschiedenis fantastisch vond. “Ik had in die tijd een boekje, genaamd ‘Goden en Helden’. Dat kende ik uit mijn hoofd. Ik wilde graag de kunstacademie doen, maar dat vond mijn vader, hij was ambtenaar, niet zo’n goed plan. Want kunstenaars en financiële zekerheid, dat gaat niet zo goed samen. Daarom werd ik tekenleraar en ben ik het onderwijs ingegaan. Daar ben ik heel veel jaren werkzaam in geweest.”

Glaswerk

Als jongen van vijftien jaar ging Ian veel naar de rommelmarkten in Utrecht. “Ik was altijd op zoek naar mooi glaswerk”, herinnert hij zich deze periode in zijn jeugd nog goed. “Er is zoveel mooi glas te vinden. Ik richtte mij vooral op het glaswerk uit de tijdsperiode tussen de beide wereldoorlogen. Vooral het Nederlands en het Scandinavisch glas vind ik erg mooi. Het is vrij strak en bijna tijdloos. Floris Meijdam is een bekend ontwerper, die er wat mij betreft echt uitspringt. Hij ontwerpt ook gebruiksglas en heeft vier keer bij mij geëxposeerd.”

Eerste reis

“Op mijn 21ste maakte ik voor het eerst een grote reis. Samen met een vriend die geochemicus was, was ik maanden onderweg. We gingen via Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk naar Noord-Spanje. Het was voor mij de eerste keer dat ik bergen zag en ik was diep onder de indruk van de gelaagdheid van het landschap. Waar een rots niet begroeid is, daar kun je de lagen goed zien. Fascinerend. Ook zonder wetenschappelijke achtergrond.” Weer terug in Nederland had Ian zich het liefst alleen beziggehouden met de vrije kunst. Maar met een vrouw en kinderen is dat lastig. “Ik wilde geen armoe troef in ons gezin. Dat was ik thuis ook niet gewend, daarom was en bleef ik ook werkzaam in het onderwijs.”

Idskenhuizen

In 1990 kocht de familie Jongerius in Idskenhuizen een pand uit 1750. “Het was een huis dat bovendien al tien jaar leeg stond”, lacht hij. “Doordat we graag zeilden kwamen we geregeld in Friesland en mijn vrouw viel genadeloos voor deze woning.” Ian staat op en laat een tekening zien van het voormalig postkantoor in Idskenhuizen. “Daar is Galerie Skarsterlân officieel begonnen. In Idskenhuizen werd zelf exposeren en een eigen galerie bezitten voor mij de werkelijkheid. Financieel was dit in Friesland beter te doen dan in Utrecht. Burgemeester Bert Kuiper heeft de opening verricht.”

Depressief

Toen zijn vrouw kwam te overlijden was dat een zware slag voor Ian. “Ik kon niets meer. Ik kon niet meer schilderen, het wilde allemaal niet meer. Ik ben lange tijd depressief geweest”, vertelt hij. “Een oud-collega van mij, die in Australië was gaan wonen en zich bezighield met kunst uit Nieuw Guinea, nodigde mij uit. Zijn vrouw was ook overleden. Ik ging naar hem toe aan het andere eind van de wereld en heb daar in de vroege ochtenden een beeld gehakt. Later op de dag was het namelijk veel te warm om te werken. Het was daar met kerst zo’n veertig graden. Ik maakte de kop van een mythologisch figuur met twee gaten erin, waar echte horens in moesten. Ik dacht er eentje gevonden te hebben op het terrein bij iemand die van oorsprong uit Oostenrijk kwam, maar het bleek een peniskoker te zijn, hahaha. Ik had er geen idee van. Wat hebben we toen ontzettend gelachen. Helaas heb ik later toch wel zo’n zes jaar met depressieve klachten geworsteld. Daarna ging het beter.”

Weer schilderen 

Ian wijst op een schilderij aan de muur. “Van Tom Reeders. Deze kunstenaar is mij zeer dierbaar. Hij kwam hier iedere week langs om te schilderen. Hij heeft mij weer aan het schilderen gekregen en daar ben ik hem heel dankbaar voor.” We draaien ons om en bewonderen een eigen werk van Ian. Hij vertelt er een bijzonder verhaal bij. “Dit is de regenkoning van de Maya’s. Ik heb hier een hele reeks schilderijen van gemaakt. Het schilderij dat nu in mijn galerie hangt, is de meest kleurrijke. Inspiratie deed ik op tijdens mijn reis door Midden-Amerika. Ik ben gefascineerd door het volk van de Maya’s en alle verhalen die daarbij horen.”

Joure en Schiermonnikoog

In 2005 verhuisde de galerij naar een modern pand in Joure op de hoek van de Torenstraat/Krim. “Toen ik hier kwam kijken, stond het pand helemaal vol. Er was zelfs nog een brug met een auto erop en eentje eronder. Ik zag deze locatie wel zitten en heb zelf een ontwerp gemaakt. Ik kreeg alle medewerking van de gemeente; daar waren we aangenaam door verrast. Twee planologen zaten in vergadering, maar kwamen meteen langs om mee te denken. Het was in no time geregeld. Toen kon dat nog. Nu zou het ook nog wel kunnen, maar het werkt allemaal niet meer op deze manier. De tijden zijn veranderd.” Naast Joure is Ian ook veel te vinden op Schiermonnikoog, waar hij sinds 2008 een werkplaats heeft. Daar, in de rust van het Waddeneiland, ontstaat de inspiratie voor veel van zijn beelden.

Archeologische vondsten 

In de galerie in Joure bewonderen we zeer uiteenlopende kunstwerken. Ze hebben stuk voor stuk hun eigen verhaal. Ian laat een door hem gerestaureerde wrijfschaal uit de Romeinse tijd zien, opgegraven in de buurt van Bunnik, bij het Fort bij Vechten. Ian legt uit: “Deze schaal heb ik helemaal gerestaureerd. De Romeinse geschiedenis en archeologie spreekt mij heel erg aan. Ik heb veel mooie voorwerpen gevonden bij opgravingen. Een van de mooiste vondsten deden wij in Woerden. Het was bronzen armband. Deze ligt nu in het Oudheidkundig Museum in Leiden.”

Kunst en de mens erachter

Zijn ogen speuren de expositieruimte verder af en blijven rusten op drie urnen, gemaakt door Rob van Bergen. Een nieuw verhaal borrelt op. Ian: “Rob is een echte natuurman. Als herinnering aan een boom die hij liefhad, maakte hij deze drie urnen. In de een zit een deel van de stam, in de ander een deel van de takken en in de derde een deel van de bladeren. Hij heeft ze heel ingenieus met touwtjes aan elkaar vastgebonden. Zo staan hier allemaal unieke kunstwerken van mijn favoriete kunstenaars. Ik heb niet alleen een klik met hun werk, maar ook met de mens erachter.” 

Kunst met een verhaal 

Veel inspiratie voor zijn kunstwerken deed Ian op tijdens zijn reizen naar Spanje, Italië, Griekenland en Midden-Amerika. Bijzonder interessante gebieden op het gebied van historie, volgens Ian. In de beelden die hij hakt, voornamelijk uit hardsteen en marmer, speelt de mythologie een belangrijke rol. “Gemiddeld besteed ik zo’n honderd uren aan een kunstwerk. Ik hak nu alleen nog in de ochtend, zo’n drie uren. Dan stop ik, want het is best zwaar werk. Ik heb weleens gehad dat ik ’s avonds het vlees niet meer kon snijden, omdat mijn handen zo trilden van de inspanning.”

In de galerie staan prachtige beelden, ook van kunstenaar Ian Jongerius zelf, zoals een vogel uit hardsteen. Hoe zijn ze tot stand gekomen en wat zijn hun verhalen? Daar kun je achter komen als je ze laat spreken, besluit Ian Jongerius. Galerie Skarsterlân is iedere vrijdag en zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur geopend voor iedereen.

Beeld: Johan Brouwer

Tekst: Gea de Jong-Oud