Het grote belang van gezonde bomen

Ze leveren ons zuurstof, halen schadelijke stoffen uit de lucht, geven verkoeling, bevorderen de biodiversiteit en zijn ook nog eens goed voor onze geestelijke gezondheid. Bomen zijn voor ons dus ontzettend waardevol. Vooral als ze zélf gezond blijven.

Een groene gemeente, zo is De Fryske Marren gerust te noemen. In totaal staan hier zo’n 53.000 bomen, verdeeld over ongeveer 260 soorten. “Die variatie is belangrijk”, zegt Bart Driehuijs, coördinator wijk- en boombeheer bij de gemeente. “Hoe meer verschillende soorten wij hebben, hoe minder slachtoffers een ziekte kan maken die een specifiek type boom aantast.” Dat neemt niet weg dat je bepaalde boomsoorten hier een stuk meer tegenkomt dan andere. Het meest voorkomend in onze gemeente zijn verschillende typen eiken, essen en iepen. Bart: “De afgelopen tijd hebben we vooral veel iepen geplant. We zijn er een hoop kwijtgeraakt door de iepziekte die de iepenspintkever via een schimmel verspreidt. Maar deze nieuwe soorten die wij planten, zijn daar goed tegen bestand.” 

Boomveiligheidscontrole

Van bomen hebben wij vooral profijt wanneer ze vitaal zijn. Willen we de voordelen die ze ons bieden optimaal benutten, dan moeten we ze dus goed verzorgen. Ongezonde bomen kunnen bovendien een gevaar vormen voor onze veiligheid. Denk aan zware takken die plotseling afbreken. Of een boom die zo instabiel is dat hij kan omwaaien. “Elke boom in De Fryske Marren inspecteren wij op z’n minst eens in de drie jaar met een boomveiligheidscontrole”, vertelt Jappe van Anken. Hij is voorman bomen bij de gemeente. “We kijken dan onder andere of het tijd is om te snoeien. Dit voorkomt vallende takken én houdt de boom langer gezond. Daarnaast controleren we op gebreken. Heeft de boom bijvoorbeeld een holte in de stam, dan wordt hij voor ons een ‘attentieboom’. Dit betekent dat we hem vanaf dat moment jaarlijks keuren.”

Gevoelig voor bloeden

Het bomenonderhoud dat Bart, Jappe en hun collega’s uitvoeren, moeten zij zorgvuldig plannen. Dit komt onder meer doordat het type boom bepaalt wanneer het snoeiwerk het beste kan plaatsvinden. “Er zijn bomen die gevoelig zijn voor bloeden”, legt Jappe uit. “Bloeden houdt in dat na het snoeien sappen uit de boom stromen, wat hem zwakker en vatbaarder voor ziektes maakt. Deze bomen – de zogeheten ABC-bomen – snoeien wij bij voorkeur halverwege de zomer, wanneer ze het actiefst zijn. De bomen die niet bloeden, snoeien we uit tijdsoverwegingen in andere periodes.” Bart vult aan: “Het bloeden is mogelijk doordat de ABC-bomen vanaf het begin van de winter sapdruk opbouwen. In de lente is die het grootst en daarna neemt die weer af. Deze sapdruk heeft een belangrijke functie: het zorgt ervoor dat voedingsstoffen tot helemaal boven in de boom kunnen komen.”

Kappen omwille van veiligheid

Tijdens een controle kan ook blijken dat de boom een afwijking heeft die een te groot veiligheidsrisico vormt. Voorbeelden hiervan zijn scheuren en aantasting door een zwam. Er zit dan niets anders op dan de boom te kappen. Jappe: “Wij doen dan altijd eerst nog een uitgebreide check. Met een camera kijken we in de holtes van de boom om zeker te weten dat er geen broedende vogels of andere nestelende dieren in zitten. Is dat wel zo, dan geven we die een ander onderkomen.” Het hout van gekapte bomen wordt op verschillende manieren verwerkt. Takhout en dun stamhout wordt versnipperd en gaat naar een nabijgelegen pelletfabriek. Onaangetaste delen van dikkere stammen worden gezaagd tot planken. Die gebruikt de gemeente bijvoorbeeld voor bankjes in de openbare ruimte.

Lobbyen voor de bomen

Ondertussen proberen Bart en Jappe ook zoveel mogelijk andere medewerkers van de gemeente het grote belang van bomen te laten inzien. Bij het inrichten van wijken schort het daar weleens aan, is hun ervaring. “Bij zulke projecten moet vanaf de start zowel boven- als ondergronds genoeg ruimte geborgd zijn voor groen, anders schiet dat er vaak bij in. Wij moeten voorin de bus zitten, niet steeds achterin”, aldus Bart. Daarnaast lobbyen de twee ‘boommannen’ voor beleid dat gericht is op het beschermen van de oudere bomen: de ‘veteranen’. Bart: “In De Fryske Marren staan zo’n 1160 monumentale bomen, waarvan bijna 700 op particulier terrein. Het zou mooi zijn als we het behoud daarvan kunnen stimuleren, bijvoorbeeld met een boete voor het illegaal omzagen of juist subsidie voor de zorg voor zo’n boom. Maar vooralsnog is dat slechts een wens.”

[STREAMER]

‘Wij moeten voorin de bus zitten, niet steeds achterin’