Thewes Hoekstra (79) speelt mee in musical ‘De Tocht’

grootdefryskemarren
Afbeelding

De nu 79-jarige Thewes Hoekstra uit Sint Nicolaasga schaatste als jongen van 18 jaar de barre Elfstedentocht van 1963. Hij bleef de dunne ijzers trouw en schaatst nog steeds twee keer per week zijn rondjes op Thialf. Als kers op de taart rijdt hij straks mee in het peloton van musical ‘De Tocht’. Wij zochten Thewes Hoekstra op en raakten maar niet uitgepraat over de wondere wereld van ijs, stempelkaarten, bevroren ogen en natuurlijk ‘het kruisje’.

Zodra het gesprek over schaatsen gaat, gaan de blauwe ogen van Thewes Hoekstra onmiddellijk glimmen. Wat wil je ook: hij groeide op bij Sloten en was veel te vinden op het ijs van de omringende sloten en meren. “Ik ben hier in Sint Nicolaasga geboren,” vertelt hij, “maar in 1956 verhuisden wij naar een boerderij bij Sloten. Die winter daar konden we direct veel schaatsen; het was een flinke strenge winter en op 14 februari werd zelfs de Elfstedentocht verreden.”

Verschrikkelijk koud

Hoekstra: “Later ging ik bij schaatsclub ‘De Preamkeskouwers’ trainen op Thialf, maar de ijsbaan van Wijckel was hiervoor de perfecte uitvalsbasis.” Lachend: “Ik was natuurlijk lid van de ijsbaan, maar moest tien cent extra betalen; dat was voor de kosten van de verlichting ’s avonds. Tot mijn twaalfde jaar reed ik op houtjes; op mijn veertiende had ik al noren. De winter van 1963 was streng en het ijs was zeer sterk. Samen met mijn oudere broer reed ik allerlei tochten vanuit Stavoren en Hindeloopen. Prachtig!”

En toen kwam de Elfstedentocht van vrijdag 18 januari 1963. Thewes schreef zich samen met zijn oudere broer in. “Ik weet nog goed dat een vrachtrijder onze startkaarten meenam naar Sloten”, herinnert hij zich. “Ik weet niet meer exact onze starttijd, ergens rond 6 of 7 uur ’s ochtends. De autorit naar Leeuwarden in alle vroegte zal ik ook nooit vergeten. Er zaten nog twee andere mannen  bij ons in de auto: Folkert Rijpkema en Feite Koopmans en het was verschrikkelijk koud, -18 ?! Om de bevroren voorruiten nog enigszins te ontdooien, hadden we een emmertje met zout meegenomen. We konden de auto aan het begin van Leeuwarden bij Garage De Boer parkeren. De start was op het Van Harinxmakanaal. Met kranten onder ons jack, een dikke muts en wanten vertrokken we in het donker. En dat was nogal een uitdaging, want het ijs was ‘poer min’. Een harde wind in de loop van de dag en steeds meer sneeuw op de uitgezette route. Het traject van Sloten naar Sneek hadden we al eerder gereden; op dat stuk was het ijs gelukkig een beetje beter. Onderweg aten en dronken we wat, staande bij een koek-en-zopie tentje. Ik kan me niet herinneren dat we zelf ook eten en drinken voor onderweg meehadden, misschien hooguit wat rozijntjes.”

Gedesoriënteerd

De mannen ploegden voort terwijl het ijs steeds beroerder werd. Thewes Hoekstra: “Bij Harlingen kregen we een harde zijwind en sommige sloten waren helemaal dichtgewaaid door de sneeuw, zodat we niet goed meer zagen wat nou ijs en wat nou weiland was. We raakten wat gedesoriënteerd en het was steeds meer lopen en steeds minder schaatsen. Om vijf uur ’s middags waren we bij Vrouwbuurtstermolen in Het Bildt en moesten we van de organisatie definitief van het ijs af. Dat was natuurlijk ontzettend jammer. Om de gemoederen te bedaren werd ons verteld dat we wel een kruisje zouden krijgen, maar dat was niet het geval. Vanuit het café bij Vrouwbuurtstermolen werd iedereen met bussen naar Leeuwarden teruggebracht. Daar aangekomen renden we naar onze auto bij Garage De Boer. In totaal hadden we denk ik zo’n 160 kilometer geschaatst en ondanks de snijdende kou hadden we geen bevroren tenen en ogen opgelopen. We hebben schijnbaar kleine oogjes, net als de winnaar van de wedstrijdtocht had: wijlen Reinier Paping. Met schrijver Hylke Speerstra heb ik daar later nog over gesproken. Hij heeft grote ogen en had ze bevroren tijdens de Elfstedentocht.”

Geweldige reünie

Dit jaar is het zestig jaar geleden dat de barre tocht verreden werd en dat is op verschillende manier gevierd. Allereerst de reünie waar Thewes ook van de partij was. “Die stond gepland in het Schaatsmuseum in Hindeloopen,” vertelt hij, “maar door de grote belangstelling – 300 man mét begeleiding – werd het uiteindelijk het havengebouw in Hindeloopen. Het was een geweldige dag waar ik samen met mijn goede vriend en ex-marathonschaatser Joute de Graaf naartoe ging. Leuk weetje: toen mijn broer en ik in 1963 om vijf uur in het café bij Vrouwbuurstermolen waren, was Joute daar precies op hetzelfde moment; alleen kenden wij elkaar toen nog niet. Onze eerste ontmoeting was in 1984. Sindsdien zien wij elkaar geregeld en praten we honderduit over schaatsen en over het leven.”

Slalommen en remmen

Om de tocht van ’63 te herdenken gaat in oktober 2023 musical ‘De Tocht’ in première. In het gloednieuwe en speciaal voor de musical gebouwde Friso theater in Leeuwarden is een 360º ijsvloer neergelegd van 2.000 m2. ‘De Tocht’ vertelt het indrukwekkende verhaal van vijf vroegere schaatsvrienden die elkaar in de loop der jaren uit het oog verloren zijn. In hun jongere jaren deden ze elkaar een belofte: als De Tocht ooit nog een keer komt, dan rijden we hem samen uit. Musical ‘De Tocht’ vertelt een verhaal van afzien, passie, verbroedering en keuzes maken.

Voor deze productie zijn veel figuranten nodig, onder andere om in het ‘peloton’ mee te schaatsen. “Dat leek mij wel wat”, zegt Thewes enthousiast. “Samen met mijn vriend Piet Nota heb ik me daarom opgegeven. In de Elfstedenhal in Leeuwarden moesten we auditie doen. In eerste instantie waren er vijfhonderd mensen opgeroepen. Ieder half uur werden er dertig schaatsers verdeeld over drie groepen en die moesten hun schaatskunsten vertonen, onder andere slalommen en remmen. Ik had er geen enkel probleem mee! Van de vijfhonderd man bleven er uiteindelijk 250 figuranten over, waaronder Piet en ik. Op dit moment zijn we nog niet begonnen met de repetities; in juni horen we meer. We zijn erg benieuwd hoe het daar straks allemaal zal gaan. Het belooft een heel spektakel te worden.”

Dankbaar

“Ik vind het mooi dat ik na zestig jaar nog altijd op de schaats sta, twee keer per week in Thialf”, zegt Thewes Hoekstra tot besluit. “Ik ken niemand die de tocht van ’63 reed en nu in de musical schaatst. De figurantenrol in ‘De Tocht’ is prachtig en ik ben dankbaar dat ik dit allemaal nog zo fit mag meemaken.”

Tekst: Amanda de Vries | Foto’s: Douwe Bijlsma