“Ik heb besloten het boekwerkje uit te geven, met als doel de historie van het Oudemirdumer Klif vast te leggen voor het nageslacht”

Het Oudemirdumer Klif aan de Friese IJsselmeerkust is een tot de verbeelding sprekende plek. Dat vindt ook Arnoud van de Ridder, geboren Utrechtenaar en auteur van het boekwerkje ‘Het Oudemirdumerklif. Geschiedenis, mensen en verhalen door de eeuwen heen’. Dat boekje moest er per se komen, meent Van de Ridder. Het is een pleidooi om het Klif op te nemen in de projecten die door de provincie Fryslân worden uitgevoerd in het kader van het versterken van de Friese IJsselmeerkust.

Ik ontmoet Arnoud van de Ridder op het terras van Hotel Boschlust in Oudemirdum. Na het inleidende gesprekje zetten we koers naar het uitkijkpunt op het Oudemirdumer Klif. Het is nog 300 meter over een door de weilanden meanderend voetpaadje, omzoomd door houtwallen, voordat we onze bestemming bereiken. Op de plek van bestemming kijkt Van de Ridder mij verwachtingsvol aan. Ik kijk om mij heen en zie drie bankjes en een informatiebord, circa zes meter boven de zeespiegel, een steil paadje naar beneden, een smal strookje gras waar een tiental koeien graast en een prominente afzetting met prikkeldraad waarop het bordje ‘Verboden Toegang’ prijkt.

Erfgoed krijgt inhoud door verhalen

In de dertiger jaren van de vorige eeuw is dit gebied al aangekocht door Natuurmonumenten en het is slechts enkele keren per jaar onder begeleiding toegankelijk voor het publiek. Het uitzicht over de voormalige Zuiderzee is wijds. In de verte varen wat tjalken en een tweemastklipper. Het is ‘spathelder’ en aan de overkant is de skyline van Enkhuizen en die van Lelystad te herkennen, ruim 25 kilometer verder. Door de kromming van de aarde zijn alleen de hoogste bouwwerken te onderscheiden. Achter ons het glooiende landschap van Gaasterland. 

“Indrukwekkend’, is mijn antwoord op de vragende blik van Arnoud. “Een verstilde uitnodiging voor een wandeling of fietstocht; het tilt hier van de bloemen en planten, insecten en vogels.” “Dat is onmiskenbaar een waarheid als een koe,” reageert hij. “Maar het gebied krijgt pas lading en wordt pas interessant, wanneer je de verhalen hoort, die zich hier in het verleden hebben afgespeeld. Daarin leer je de vroegere en huidige bewoners van dit gebied begrijpen; mensen die dit gebied kleur hebben gegeven. En krijgt het woord ‘erfgoed’ inhoud.” Deze laatste zin vormt de opmaat voor een uitgebreid privé college over het Oudemirdumer Klif en het gebied eromheen. 

Alblasserwaard

Arnoud van de Ridder, afkomstig uit Utrecht is met zijn vriendin - eentje met Friese roots - naar Friesland is geëmigreerd. Van de Ridder studeerde na de middelbare school aardrijkskunde en geschiedenis aan de lerarenopleiding. Al tijdens zijn studie bleek hij een talent te hebben om kinderen in contact te brengen met de natuur. Hij was betrokken bij verschillende natuurorganisaties, waaronder natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard in Papendrecht, waar hij diverse bestuursfuncties bekleedde en een coördinerende taak had bij de opbouw van een bezoekerscentrum en een educatieve tuin voor kinderen. Andere producten van zijn hand in die tijd waren een kweekkas voor kinderen, een natuurboek, natuurspellen, kleinschalige biotopen en excursies op diverse locaties. 

Zwitserland

Na een periode van acht jaar als freelancer bij het Agrarisch Dagblad en elf jaar bij een 

bureau uit de financiële sector, waar hij met een geolied team problemen oploste met bankpassen, creditcards en andere zaken waar betaalmiddelen bij betrokken waren, sloot hij zijn Utrechtse periode af. Tijdens een vakantie in een Zwitsers wandelhotel ontmoette Arnoud zijn huidige vriendin. Hij bleef anderhalf jaar ‘hangen’ in Zwitserland, aanvankelijk als onderhoudsman van het familiehotel, maar al snel werd hij verantwoordelijk voor de financiën, inkoop en boekingen en organiseerde hij in het prachtige landschap van Chur, in de buurt van Davos, nieuwe wandelingen en excursies. 

Oudemirdum

Arnoud van de Ridder: “Na anderhalf jaar werden mijn vriendin en ondergetekende bedankt voor onze inzet en kregen we te horen dat ze het nu verder wel zelf met de familie af konden. Wij verzetten de bakens richting Nederland en dat werd uiteindelijk Oudemirdum. Mijn vriendin heeft Friese roots en kon maar moeilijk aan het hectische Utrechtse stadsleven wennen.” Omdat het moeilijk bleek om in Friesland aan de slag te komen, breidde Arnoud zijn vrijwilligersactiviteiten voor Natuurmonumenten en het Instituut voor Natuureducatie (IVN) uit en raakte hij ook landelijk betrokken bij de activiteiten van deze organisaties als vertegenwoordiger van Friesland. Zo was hij de bedenker van de ‘Nationale Slootjesdagen’, werkte hij mee aan de Floriade in Venlo, organiseerde hij een ledendag voor de IVN en realiseerde hij in 2015 het project ‘Turegluur’. “De bedoeling was aanvankelijk om met de Turegluur promotiekar zieltjes te winnen voor het IVN, maar dat bleek mij niet te liggen. Ik breng het liefst met mijn ‘poten in de klei’ kinderen in contact met de natuur. En dan volgen de papa’s en de mama’s en de opa’s en oma’s al heel snel.”

Houdbaarheidstermijn verstreken

“Na twee termijnen van vier jaar bij Natuurmonumenten en twaalf jaar inzet voor de activiteiten van het IVN was mijn ‘houdbaarheidstermijn’ bij die organisaties in april 2018 verstreken. Maar wat nu? Door de toenmalige gebiedsmanager van Natuurmonumenten werd ik op het spoor van het Oudemirdumer Klif gezet. Hij had in het bezoekerscentrum Mar en Klif een plaquette aangetroffen dat ‘het Klif’ in 2020 een eeuw zou bestaan als natuurgebied van Natuurmonumenten en stelde voor dat ik een jubileumboek zou maken met daarin de geschiedenis van en verhalen over het klif. Ik dacht toen: ‘Wat valt er in hemelsnaam te schrijven over het Oudemirdumer Klif?’ Ik had geen idee, behalve dan de geschiedenis van Minne Minnes de Vries, de laatste Zuiderzeevisser van Oudemirdum, die eigenlijk tegen beter weten in met zijn ‘Wyldsjitterke GA-12’ de palinkjes in het IJsselmeer probeerde te verschalken. In 1939 hing hij zijn netten aan de wilgen en meerde hij zijn bootje voor de laatste keer af in het kleine haventje aan het IJsselmeer.”

‘Het Verdriet van de Zuiderzee’

“Ik heb idee voor een jubileumboek vervolgens een half jaar laten sudderen’ totdat bleek dat het eeuwfeest van het Oudemirdumer Klif niet in 2020 maar in 2027 zou worden gevierd. Vervolgens ben ik er toch voorzichtig ingedoken. Dat begon met de vraag: ‘hoe, wanneer en van wie heeft Natuurmonumenten dat gebied gekocht?’ Dan komt er in de archieven een koopakte boven water met de namen van de koper, de verkoper en de notaris. Dat vormde de basis voor verder onderzoek en naarmate de tijd verstreek waaierde dat onderzoek als een soort olievlek verder uit. Via de achterneef van een zuster van deze of gene, de oom van een achterbuur, enzovoorts, kwam ik met hele kleine stapjes verder en bleken zich ‘historische pareltjes’ in dit gebied te hebben afgespeeld. Toen ik bovendien hoorde dat het glooiende kustgebied van het Oudemirdumer Klif deze zomer het natuurlijke decor zou vormen van de muziektheatervoorstelling ‘Het Verdriet van de Zuiderzee’, was voor mij duidelijk dat dat boekwerkje er moest komen.” 

Aantrekkelijker en toekomstbestendiger

Al de inmiddels verzamelde achtergrondverhalen over het ontstaan van het Klif, de transitie van Zuiderzee naar IJsselmeer en de gevolgen van zout naar zoet voor de natuur en de inwoners van het achterland moesten in gebundelde vorm een vooral visueel verhaal vertellen met het Oudemirdumer Klif als centraal onderwerp, volgens Arnoud. 

“Ik ben toen gaan nadenken over de vormgeving, de indeling, de verhalen die wel en niet toegevoegde waarde opleverden, en vooral ben ik als een bezetene gaan schrijven om het boekje tijdig aan te kunnen leveren bij de drukker. Ik heb besloten het boekwerkje in eigen beheer uit te geven, met als doel om door middel van al die verborgen verhalen, waaronder echte pareltjes, de historie van het Oudemirdumer Klif vast te leggen voor het nageslacht. En bovendien, misschien voor de toekomst van het Oudemirdumerklif nog wel belangrijker, een pleidooi om het Klif op te nemen in de lijst met projecten die door de provincie Friesland worden uitgevoerd in het kader van het versterken van de Friese IJsselmeerkust. Dit zou uitgevoerd moeten worden met de revenuen van het Windpark Fryslân om de IJsselmeerkust aantrekkelijker en toekomstbestendiger te maken. Ik hoop dat mijn boekje wordt meegenomen in de discussie hierover.”

Boekje

In het boekwerkje ‘Het Oudemirdumerklif. Geschiedenis, mensen en verhalen door de eeuwen heen’ heeft auteur Arnoud van de Ridder een groot deel van die geschiedenis tot leven gewekt in de vorm van veel illustraties, historische foto’s en pakkende verhalen.  Het boekje is à raison van € 12,50 te koop bij: Bezoekerscentrum Mar en Klif, De Hege Gerzen, de drogisterij in Oudemirdum, Bruna in Balk of bij de auteur zelf, arnoudvanderidder@gmail.com. 

Tekst en foto’s: Wim Walda