Cover verhaal: Barvrouw Riny Reiken verruilde Amsterdam voor Joure

Haar huis aan de Wietske Tademalaan in Joure is een klein museum. Je proeft er de sfeer van weleer en de nostalgie van de vervlogen jaren in Amsterdam. Riny Reiken was eigenaresse van het prachtige oud-Hollandse proeflokaal In de Olofspoort op de Amsterdamse Wallen. Als ze eenmaal begint te vertellen, ben je zo een paar uur verder. Riny Reiken houdt van mensen en ontving ze allemaal: van Jan met de pet tot alle prinsen van Oranje, van politieagenten tot criminelen, van prostituees tot en met hun clientèle en ga zo maar door. Een speciale plek in haar hart hebben altzangeres Aafje Heynis en majoor Bosshardt van het Leger des Heils, net als enkele andere goede vrienden. De verhalen die ze mocht horen, werden de inspiratie voor haar drankjes, de ‘Hartje Likorettes’.

Riny Reiken is geboren in de Wieringermeer, opgegroeid in de polder en was een echt dorpskind. Haar ouders kwamen uit Drenthe. Toen ze de volwassen leeftijd had bereikt en ze ontdekte dat kantoorbaantjes niets voor haar waren, vertrok ze na de scheiding van haar eerste echtgenoot Paul Hakze naar Amsterdam. Hier begon ze in een prachtig pand uit 1618, tussen de Zeedijk en de Warmoesstraat, een chocoladewinkeltje. 

36 jaar in hartje Amsterdam

“Het pand heeft de uitstraling van een Anton Pieck-huis, heel mooi”, vertelt Riny. “Ik verkocht handgemaakte bonbons. Maar ik deed dat in een buurt waar daar niet genoeg klanten voor waren. In die tijd vonden veel mensen die omgeving best eng. Dat was ook zo. Er waren veel junks en alles wat daarbij hoort. Er werd gesnoven, gespoten en gestolen. Daar had ik mij echt op verkeken. Chocolade verkopen bracht mij geen geluk. Daarna had ik een Winkel van Sinkel, met Hollandse souvenirs. Het was soms lastig om het hoofd boven water te houden maar het is me altijd gelukt.

Ook kwam ik erachter dat mijn pand onderverhuurd was. Het huurcontract was ongeldig. Ik besloot zelf naar de Vereniging Hendrick de Keyser te gaan en de directeur had met mij te doen. Als ik actief zou meehelpen om de huurders van de bovenetage naar andere woonlocaties te krijgen, mocht ik blijven zitten. Vervolgens heb ik 36 jaar in dat prachtige pand gewoond, boven en onder.”

Proeflokaal

Van huis uit was Riny enorm geïnteresseerd in heerlijk en eerlijk eten en drinken. Het was dan ook niet vreemd dat ze op een nieuw idee kwam. “Wynand Fockink, Het Doktertje en De Drie Fleschjes waren bekende proeflokalen in Mokum. Dat leek mij ook wel wat. De buurt werd in die tijd opgeknapt en ik kwam in aanmerking voor een forse subsidie. In een jaar tijd veranderde mijn winkeltje in een oud-Hollands proeflokaal. Ik heb de zaak vanuit mijn hart opgebouwd. Het werd een afspiegeling van mijzelf.” Riny wilde een vertrouwde sfeer, waarin ze zich thuis zou voelen. Geen harde muziek en gokkasten, maar wel cultuur en leuke mensen. “Ik richtte de Lied & Klassiek-club op. Heel veel mensen hebben gezongen en muziek gemaakt in mijn proeflokaal. Zelf heb ik ook altijd gezongen. In mijn huiskamer hier in Joure staat de piano uit die historische tijd.”

Anekdotes worden drankjes

“In het proeflokaal kwamen alle culturen samen. Er werd heel veel gecommuniceerd. We hadden een flessenclub ‘Het dorstige hart’ opgericht. Alle leden kregen een persoonlijke fles met een eigen etiket met familiewapen of logo. Och, er is zoveel te vertellen over mijn jaren in hartje Mokum. Mooie en ook verdrietige anekdotes. In mijn proeflokaal konden mensen trouwen. Ik was zelf beëdigd tot BABS (Buitengewoon Ambtenaar van de Burgerlijke Stand – red.) en dat ben ik dus nog steeds. Ook werkte ik op een begraafplaats en luisterde naar de verhalen van de nabestaanden. Mensen van allerlei allooi werden mij toebedeeld. Net als in ieders leven kreeg ik ook zelf het nodige voor de kiezen. Ik heb in die jaren afscheid genomen van twee echtgenoten.”

Uit alle waargebeurde verhalen die Riny in haar proeflokaal In de Olofspoort hoorde zijn haar drankjes, de ‘Hartje Likorettes’, ontstaan. Hartje Likorettes zijn ambachtelijk vervaardigde alcoholische drankjes op basis van goed bewaarde geheime recepten voor jenevers en likeuren uit grootmoeders tijd. Ze zijn overheerlijk, mild en zacht, een ware aanrader voor fijnproevers. 

Niet dronken

We kletsen verder over haar rijke verleden en opnieuw wordt duidelijk dat Riny Reiken mensen bijzonder goed aanvoelt. Riny: “Weet je, bij mij in het proeflokaal werd niemand dronken. Ik serveerde dan een kopje koffie en zei: ‘Het is mooi geweest.’ Op dat moment werd me dat niet altijd in dank afgenomen. Mensen werden boos. Vaak kwamen ze later terug om te vertellen dat ze het toch goed vonden dat ik het zo had aangepakt. Daar bedankten ze me voor, soms zelfs met bonbons of bloemen. Ik heb ook wel eens autosleutels afgepakt.” 

Verleden rangschikken

Terwijl we samen rondlopen op de bovenverdieping van haar woning in Joure, waar ze van alles heeft uitgestald, komen er nog meer verhalen naar boven. We bladeren door de plakboeken waar ze de afgelopen tijd druk mee is geweest. Veel belangrijke gebeurtenissen en krantenartikelen hierover zijn keurig gerangschikt en hebben een plek in haar archief gekregen. “Op deze manier door mijn verleden gaan heeft mij goed gedaan. Zo heb ik letterlijk in mijn hoofd de zaken weer op een rijtje gezet. Dat geeft mij rust,” legt Riny uit.

Bekende gasten

“Majoor Bosshardt heb ik goed gekend. Zij kwam vaak langs om te collecteren of voor een praatje en een kopje thee. Zij gaf mij wel eens een hint om heilsoldaat te worden maar ik ging mijn eigen weg. Ik kreeg wel een hele sterke band met deze vrouw. De presentatie van haar boek ‘Met hart en ziel’ vond op haar verzoek plaats in mijn bedrijf. Ook heb ik zanglessen mogen nemen bij Aafje Heynis. Zo mooi en zo bijzonder. Aafje heeft veel voor mij betekend. Mijn proeflokaal werd ook bezocht door prins Willem Alexander en de andere prinsen Van Oranje. Ze waren erg aardig en plezierig in de omgang.”

Geheimen

Riny Reiken is een van de weinige vrouwen die zo lang een horecabedrijf op de Amsterdamse Wallen heeft gehad. Al die verhalen en geheimen van de mensen vielen haar op het laatst wel zwaar. “Het gebeurde wel dat mensen na lange tijd weer terugkwamen, ze hadden dan bijvoorbeeld vastgezeten”, zegt Riny. “Ja, je komt veel te weten over de levens van allerlei mensen. En een echte waardin of waard houdt dit voor zichzelf”, vervolgt ze. “Een les die ik heb geleerd tijdens al die jaren in het proeflokaal is dat geen mens blijvend met een geheim kan leven. Iedereen moet zijn verhaal kwijt. Ik ken veel onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhalen.”

Grote stap

Zo’n zeven jaar geleden kreeg haar eerste man Paul van Riny een werkopdracht. Hij werd de ontwerper van haar proefplankjes. Riny voelde vanaf dat moment steeds vaker dat het voor haar tijd werd om te stoppen met haar bedrijf. “Paul woonde in Heerenveen. Ik vroeg hem of hij mij wilde helpen. Dat heeft hij gedaan. Wij zijn ‘friends for ever’ en zijn er altijd voor elkaar. Zo kreeg ik tijd en ruimte om me voor te bereiden op de verkoop van mijn bedrijf. Eindelijk kon ik de grote stap zetten. Maar waar wilde ik heen? Ik zocht in Heerenveen, Leeuwarden of Lemmer. Want daar woonden goede vrienden van mij.”

De dochter van haar dierbare, inmiddels overleden, vriendin Rennie wees haar erop dat er heel veel leuke Friese dorpen zijn. “Ik kwam in Joure, stapte dit huisje binnen, en wist niet wat er gebeurde. Ik voelde me hier vanaf het eerste moment thuis”, straalt Riny. “Het huis is lekker licht en ik heb een tuin. Goh, wat ben je dan rijk. Het is zo fijn om in je eigen tuin bezig te zijn of er te kunnen zitten. En ik ben hier ook echt op mijn plek. De mensen zijn zo vriendelijk. Ik woon vlakbij het centrum en ga graag naar de winkels en de kroegen in de Midstraat. Kort geleden was ik geveld door corona. Verschillende buurvrouwen boden spontaan aan voor mij boodschappen te doen. Dat doet echt wat met je.”

Friese taal

In haar jeugd had Riny uit Friesland afkomstige vriendinnen. Hierdoor heeft ze geen moeite met de Friese taal. Zo nu en dan spreekt ze een paar woorden Fries waarmee ze laat zien dat ze al veel heeft geleerd op dit gebied. “Ik kon altijd al goed opschieten met de Friezen. Ik kan het Fries prima verstaan en begin nu ook zelf deze prachtige taal te spreken. In deze provincie vinden velen en ook ikzelf hun inspiratie. Ik heb enorm genoten van ‘Het Beerenburg Evangelie’ van Piter Wilkens, waarin hij de relatie tussen Friesland en Amsterdam zo zuiver beschrijft. Friese Beerenburg, ook zo’n prachtig authentiek recept.”

Genieten is kunst

“Voor mijn gezondheid heb ik bewust de keuze gemaakt om niet meer in de stad te wonen. Deze omgeving is veel beter voor mij. Na zoveel verhalen van mensen om mij heen was het genoeg. Ik zat vol. Mijn passie voor het maken van de ‘Hartje Likorettes’ is er nog altijd en ik vertel graag over de pure, heerlijke ingrediënten die je hiervoor kunt gebruiken. Het koffielokaal van Museum Joure en andere ruimtes mag ik hiervoor afhuren. In mijn workshops laat ik zien hoe ik zelf ben begonnen en hoe je met brandewijn en eerlijke ingrediënten een authentiek drankje kunt maken, dat slaat op jouw eigen leven.” 

Wat Riny Reiken betreft vieren we het leven met de voortreffelijke smaak van Hartje Likorettes. “Genieten is een kunst”, besluit ze.

Tekst: Gea de Jong-Oud

Foto’s: Johan Brouwer