Balksters wachtsje altyd rêstich ôf

BALK - ls je wat wilt weten over de leefbaarheid van Balk, 3800 inwoners en een groot achterland, dan kun je goed terecht bij Plaatselijk Belang. Die al oude vereniging heet overigens ‘Plaatselijk Belang Balk Vooruit’. Vooruit? Voorzitter Wytze Bouma haalt zijn schouders op, hij weet ook niet waarom ze dat indertijd zo genoemd hebben. ”Mar dat let neat, wy wolle no ek allinich mar foarút.”

Dat gaat nog niet gladjes. Kortweg: er is soms te veel tijd nodig om tot goede beslissingen te komen. En als het lang duurt, kies je vaak tussenoplossingen. Toch is Bouma uiterst tevreden over de samenwerking met de gemeente. Vooral de dorpencoördinator wordt geprezen, dat is bijna meer een dorpsman dan een vertegenwoordiger van de gemeente. Dat lost evenwel de procedurelengte nog niet op.

Algemeen Belang
Neem nou het centrum. Het niet meer nodige gemeentehuis van Gaasterlân-Sleat daar is uiteindelijk omgebouwd tot een appartementengebouw. Patyna verhuurt het al of niet met zorg, dat bepalen de bewoners zelf. De bieb is er ook nog gevestigd. “Dat krij  je mei in lokale ynfestearder”, zegt Bouma.
Dat spoorde dus.

Het oude gemeentehuis (van de gemeente Gaasterland) spoort nog niet. Ja, er is zo nu en dan een huwelijk of ontvangst. En het verhalenfestival. Verder niets. Balk zou wel graag willen dat er ‘iets’ inkwam, waarvoor veel mensen binnenkomen. Bijvoorbeeld iets museaals, wat nu nog in de woning van Johan Groenewoud verborgen zit. Gemeente (eigenaar) en Balk verschillen over wat ‘algemeen belang’ is. “Dêrtroch is alles omslachtich.”
 
Treemter
Wat ook wat blijft hangen, is De Treemter, het ‘dorpshuis’ van Balk met een hoge culturele waarde. Dankzij het Nut dat eertijds door de gemeente op dat culturele spoor werd gezet. Er zijn buiten coronatijd ook culturele manifestaties in de Doopsgezinde kerk, “mar dêr kin hûndert lju yn en yn De Treemter folle mear. Concordia oefent dêr alle wiken.” Het aanpalende en door de jeugd bijna niet meer gebruikte jeudcentrum it Haske zal geïntegreerd moeten worden. Hoe? Wanneer? Bouma steekt zijn handen hulpeloos in de lucht, de werkgroep staat nagenoeg sinds de corona-uitbraak stil.

Balk was hoofdplaats van de oude gemeente Gaasterland. Daar werd alles snel gebouwd. Dat betekent dat alles nu gerenoveerd moet worden. Naast Treemter en Haske ook sporthal De Trime. Die is ook te klein nu; verenigingen moeten hun thuiswedstrijden al buiten Balk spelen. Het oude gymzaaltje is verworden; moet geïntegreerd. Er moet eigenlijk ook een veld bij komen. Wanneer? Bouma houdt zijn handen in de lucht.

Ook al omdat de parkeerterreinen rond het centrum natuurlijk wel moeten blijven. Want Balk heeft altijd nog één heerlijke discussie: doen we wel of geen auto’s langs de winkels van de Luts? Het antwoord is een logisch compromis: de zomerweekeinden zonder auto’s. “Balk is ferdield. We moat ien lûd nei de gemeente hearre litte, dat dogge we net.”

Druk
Balksters zijn eensgezind verbaasd over de toeristische drukte van de afgelopen zomer. “Noch noait sa drok west.” Balk moet daar op inspelen, daar is Bouma het mee eens. Blij dat ze nu bezig zijn met de renovatie van de kademuren. De gemeente wilde die vervangen, maar Plaatselijk Belang won het. Het oude beeld mag blijven. Meer werk, meer sfeer. “En no mar hoopje dat de beammen dy’t nei in oar plak moasten aanst wer oanslaan sille.”
 
De gemeente heeft zelf tussen Slotermeer en centrum een passantenhaven aangelegd, omdat er geen particuliere investeerder voor bleek te zijn. De haven is evenwel een succes. Wat gebeurt er nu met de grond er omheen? Niemand weet het, de gemeente zegt open te staan voor ideeën. “Mar doe’t wy ek meitinke woenen, hoegde dat wer net…”

Balk heeft geen zwembad. Zwemmen doe je in het Slotermeer. Daar, waar vroeger badmeester Keimpe zwemles gaf aan de Balkster kinderen, is nog steeds een zwemplek. Maar het water is smerig en de bagger van het Slotermeer komt daar terecht. Plaatselijk Belang overlegt zelfs met waterschap Fryslân, maar er is nog geen oplossing hoe je dat kunt voorkomen.
 
Recreatiewoningen
Meer dan bekend zijn intussen de plannen om recreatiewoningen te bouwen op een veld waar ook vogels zich husvesten. Plaatselijk Belang zit ook met de angst die Balksters hebben voor nog meer mensen met een dikke beurs, die misschien niet eens in Balk komen winkelen. Ondernemer Marten Stegenga heeft contact gehad in Delfstrahuizen, wat er ook zo’n massaal recreatieassortiment bij kreeg. Het bleek dat daar de  bewoners wel degelijk naar de plaatselijke middenstand komt.  
Bovendien heeft Balk een geweldig winkelbestand. Alle winkels zijn er te vinden. En drie supermarkten. Bouma: “Ynearsten tochten de winkeliers en wy ek dat de Lidl te fier fuort stie. It blykt dat minsken de auto dan efkes stean litte en Balk ynkuierje”.
 
Wonen
Elk Plaatselijk Belang heeft het over wonen. In Balk is kortgeleden een rij van 26 huizen nieuwbouw aan de Noardswâl gereed gekomen. Aan de achterkant daarvan, aan de Eastwâl komt ook nog zo’n rij. Er zijn initiatieven in het dorp om daar ietwat aangepaste woningen voor senioren te construeren. Initiatieven die door Plaatselijk Belang worden geprezen. Maar… “Ja de jongerein. In hûs kostet yn Balk al gau trije, fjouwer ton. Dat bin gjin prizen foar starters.” Jeugd wil in eigen dorp blijven wonen, je hoort het overal.
 
Inbreien dus. “Op de eardere golfbaan soenen alve hûzen komme, mar it wurde no twa, de grûn wurd djoer ferkocht.” Mooi is, dat in de oude timmerfabriek nu vier starters komen. “Mar graach mear plak.”  

Balk heeft een AZC. Dat is al eens dicht geweest, maar door de nood weer geopend. Bouma zegt dat ze amper van overlast horen. Plaatselijk Belang heeft indertijd bedongen dat er voor de helft gezinnen in zouden zitten, dat is gelukt. Bouma hoorde van Sint Annaparochie dat ze eigenlijk hún AZC wel definitief willen behouden. En in Balk? “It giet offisjeel oktober 2021 wer ticht, mar we ha noch neat heard.” Hij haalt zijn schouders op.
   
Afwachten
Afwachten. “Sa bin Balksters ek wol wat, rêstich ôfwachtsje, it komt wol.” Plaatselijk Belang wil echter de bevolking meer betrekken bij de (halve) beslissingen. Er waren te weinig leden. Nu krijgt ieder geboren kind een appelboom in de tuin, zoals Gasterlân-Sleat het vroeger deed: de ouders krijgen een lidmaatschap van Plaatselijk Belang Vooruit. “Dat sizze se net gau op.”

Denk overigens niet dat Bouma en zijn medebestuursleden ook onverschillig zijn. Ze moeten zo nu en dan wat lang wachten voor er beslissingen worden genomen of werk wordt uitgevoerd. “Mar Balk is absoluut leefber, in geweldich doarp. We lizze och sa moai op de râne fan bosk en wetter. It is in supersjarmant doarp.”

Tekst: Eelke Lok
Foto’s: Douwe Bijlsma / Gewoan Dwaan