Afstand Lemmer-Joure is (te) groot

LEMMER - Op de bankjes ‘onder de hoek’ bij de brug in het centrum van Lemmer zitten traditioneel altijd de oude jongens. Oude Lemsters horen, zien en weten alles. Als we langskomen ziet één van hen ons opschrijfboekje. “Skriuw mar op, soan: it moat it Lemster Bokkingplein wurde…” Hij wijst naar het plein dat in 1957 werd genoemd naar de toen overleden burgemeester Krijger. Maar over die man willen de Lemsters niks meer horen.

Krijger was namelijk burgemeester van Lemmer in de Tweede Wereldoorlog. Zo’n
burgemeester die bleef zitten. Waarvan het later onduidelijk was of hij nu wel of niet
opzettelijk meegewerkt had met de Duitse bezetters tegen zijn eigen inwoners?
In april van dit jaar legden de Lemster historici Roelie Spanjaard-Visser en Hendrik Bootsma
uit dat er volgens hen veel opzet het spel was. Krijger was huns inziens behoorlijk ‘fout’
geweest. Mede door zijn optreden zouden zes mensen opgepakt en overleden zijn. Krijger is
na de oorlog geschorst en kreeg een half jaar gevangenisstraf voorwaardelijk. Hij werd
evenwel daarna weer gewoon burgemeester van Lemmer.

De Lemsters anno 2020 vinden dat het niet had moeten kunnen. Ze vroegen dit voorjaar
(500 handtekeningen) de gemeenteraad om een naamswijziging van het plein. De gemeente
De Fryske Marren schoof de vraag dor naar het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en
Genocidestudies.

Tijd
Dat kan dus nog wel even duren, de gemeente denkt dat het misschien in december pas
klaar is. En dan moet je er ook nog over discussiëren. Hoewel individuele acties bewijzen dat
het wel wat sneller kan, maar dat wil de gemeente blijkbaar liever niet. En de Lemsters
vinden dat eigenlijk ook niet belangrijk. Het gaat hen erom wat ze nú vinden. En dat is de
naam wijzigen. ”Wy bin dochs ferneamd fanwege ús bokkingen eartiids...?”

Het Burgemeester Krijgerplein is een plein midden in Lemmer. Alle centrumstraten komen
erop uit. Het gemeentekantoor wat er stond is afgebroken. Ruimte. Er is nu een mooie grote
speeltuin, en je kunt de fietsen er goed kwijt. Misschien komen er straks een aantal
appartementjes. Al werd dat drie, vier jaar geleden al beloofd, en is er nog steeds niets
gebeurd. Zulk soort uitstel/afstel steekt de Lemsters. En dan gaat een wijzend vingertje snel
in de richting van het gemeentehuis in dat ‘verre’ Joure.

Kritisch
Lemmer was eerder namelijk veel zelfstandiger. Hoofdplaats van de gemeente Lemsterland.
Lemsters zijn een wat Zuidelijk volkje. Dat wil zeggen dat ze altijd luidop en vaak zeggen wat
ze denken en vinden. Hun leefbaarheid is het zich kunnen uiten. Het lokale bestuur had daar
indertijd wel oren naar, al was het politiek balanceren met vijf partijen en niet meer dan
vijftien raadsleden. Tegenwoordig komen er weinig concrete antwoorden meer op de
directe vragen.

“Wêr komt de Lidl no?” De supermarkt zit nu samen met de Jumbo en de Aldi aan de
Stationsweg en Stationsplein. Drie supermarkten dicht opeen. Ze zitten voor de varende
recreant die Lemmer binnenkomt van het IJsselmeer wel aardig, maar het bijbehorende
parkeerterrein, essentieel voor supermarkten, is veel en veel te klein. Daar gaat geen
Lemster met de auto naar toe. De Lidl is ook veel te klein, vinden ze zelf. Lemsters gaan dus
liever naar Balk, waar de Lidl in een woonwijk veel parkeerruime heeft. Dus de Lildl wil naar
De Polle, bij de Zeedijk, de uitgang van de Vissersburen. De Aldi wil daar ook graag naar toe,
dat heeft te maken met wederzijdse uitstraling.

De Polle
De Polle is een beetje de andere kant van het centrum. Daar waar nog veel mensen van de
A6 Lemmer binnen komen. De omgeving is daar nog steeds wat troosteloos. Eigenlijk is dat
gebiedje wat blijven liggen, verwaarloosd. Maar als de Aldi en de Lidl daar komen, willen
veel mensen in Lemmer er graag hun boodschappen komen halen. Albert Heijn, die achter
de Kortestreek wil gaan bouwen, heeft ook wel oren naar De Polle, als daar de andere
supermarkten heen verdwijnen. Daar is voldoende parkeerterrein te maken, ook als daar
straks misschien appartementen worden gebouwd. Of misschien zelfs ‘tiny houses’.

Er ligt intussen een rapport op het Jouster gemeentehuis over die verplaatsing. Maar terwijl
er nog niet eens over de inhoud is gesproken, is er wel commotie over. Het rapport
‘Onderzoek naar de ruimtelijke mogelijkheden voor een supermarkt aan De Polle/Zeedijk te
Lemmer’ is gemaakt door een Nijmeegs bureau voor ruimtelijke ordening. En dat is precies
het bureau wat vijf jaar terug een negatieve visie had op een verplaatsing. En dus
waarschijnlijk nog heeft. “Hienen se no net ris in oar freegje kinnen?”

Lemmer heeft straks zeven supermarkten: Lidl, Aldi, Jumbo, Spar, twee keer een Poiesz en
strakjes Albert Heijn. Je zou zeggen dat dat op dik 10.000 inwoners wel genoeg is. “Mar
hasto wol sjoen hoefolle boatsjes at hjir simmers lizze?” Inderdaad, de Langestreek en
Kortestreek liggen altijd smoorvol recreatievaart. Dat was al zo, de vloot dikte in de
coronazomer alleen maar aan. Daar willen de Lemster graag gedienstig aan zijn: een druk
recreatief centrum, de poort naar de rest van Fryslân.

Caravans weg
De gemeentecamping aan de Plattedijk moet dus ook drastisch veranderen. Het heeft dertig
toeristische en 280 vaste standplaatsen. Onhoudbaar voor de toekomst. Dat er meer afstand
moet komen tussen de caravans heeft niets te maken met de anderhalve meter
samenleving, maar wel met de faciliteiten, veiligheid en de aantrekkelijkheid.
De gemeente wil nu dat de hele camping toeristisch wordt en dat alles vaste staanplaatsen
verdwijnen. Dat zal nog een hele discussie worden: voor veel mensen was de camping jaren
en jaren lang een prachtige gelegenheid om hun vakanties en weekenden te kunnen vieren.

En voor de winkels en supermarkten is veel volk aantrekkelijk. Het bestand aan winkels wat
Lemmer heeft is nog steeds zeer veelbelovend. Je merkt dat ‘grote denkgevoel’ ook aan de huizenhandel. Makelaars doen het verhaal dat
als ze een huis op Funda zetten, er binnen vijf dagen tien boden zijn die hoger liggen dan de
vraagprijs. Voorlopig komen er echter geen nieuwe bouwterreinen los in Lemmer. En moet
iedereen het dus in het centrum zoeken. ‘Inbreiden’ heet dat. Appartementen zijn hier en
daar misschien de oplossing, omdat de ruimte natuurlijk ontbreekt.

Die ruimte wordt in beslag genomen door auto’s. Overal in het centrum staan en rijden
auto’s. Hier en daar wel éénrichtingsverkeer, maar op de Emmakade rijden ze soms door de
terrasstoelen heen. E op de Kortestreek, daar waar Fryslâns vaart binnenkomt, verhinderen
ze het zicht op de bootjes.

Wildeman
Het mooiste voorbeeld kwam afgelopen zomer. De Wildeman, het ‘beroemde’
etablissement waar eertijds alle politieke beslissingen werden genomen in samenspraak
met degenen die daar het hoge woord voerden namens de bevolking. Dat zou jaren terug de
mogelijkheid krijgen om voor het café en voor de winkels een terras te maken. Toen ging De
Wildeman echter failliet en werd er niets meer gedaan. Dat wil zeggen, er kunnen acht
auto’s geparkeerd worden en die staan er constant.

De Wildeman is echter weer open, de eigenaar heeft op het smalle stoepje waar auto’s langs
scheuren een terras gemaakt. Hij vroeg om het besluit van vijf jaar terug, terras op het plein,
te concretiseren. Dat heeft wethouder Boerland afgewezen, omdat de veiligheid in het
geding zou zijn. “No. dan moat hy dêr en dêr ek marris sjen.” De PvdA in de gemeenteraad
heeft intussen vragen gesteld, niet alleen vanwege de terrasuitbreiding, maar ook vanwege
‘het blik’ dat het centrum van de recreatieplaats regeert.

Een verkeers- en parkeerplan is noodzakelijk, zegt Lemmer. Een goede plaats voor zes
supermarkten en hun klanten is noodzakelijk. Het centrum van Lemmer moet veel
attractiever worden om in rond te lopen. Zoals veel toeristen ’s winters al twee dagen doen
in de Dickensshow die Lemmer dan weer terugbrengt in de oude tijd, “doe’t we noch
bokkings hiene.”

Tekst: Eelke Lok